เชค ซอฟียุดดีน อัรดีบิลี

ซอฟียุดดีน อัรดีบิลี (650-735 ฮิจญเราะห์ศักราช) หรือที่รู้จักกันในนาม เชคซอฟีย์ อัรดีบิลี ผู้บรรลุธรรมและกวีแห่งศตวรรษที่ 8 ของฮิจญเราะห์ศักราช เป็นสานุศิษย์และลูกเขยของ เชค ซอเฮ็ด กีลอนีย์ และบรรพบุรุษของท่านคือ ชาห์ อิสมาอีล ที่1 ผู้ก่อตั้งราชวงศ์ Safavid

เชคซอฟีย์ หนึ่งในผู้บรรลุธรรมที่มีชื่อเสียงในสมัยของ Uljaito และบุตรชายของเขาคือ Abu Saeed Bahadur Khan Ilkhani ซึ่งอาศัยอยู่กับสานุศิษย์ของท่านใน Kalkhoran  เชคซอฟีย์ เนื่องจากตำแหน่งบรรลุธรรมที่สูงส่งของท่าน จึงได้รับความสนใจจาก Ilkhani ราชวงศ์มองโกลมาโดยตลอด

รัฐมนตรีควอเญะห์ รอชีดุดดีน ฟัฎลุลลอฮ์ ฮาเมดานี ยังให้ความเคารพแก่ท่านเชคซอฟีย์ และยังส่งเงินและสิ่งของจำนวนมากให้กับท่านทุกปีเพื่อเป็นค่าใช้จ่ายสำหรับครอบครัว  ควอเญะห์ รอชีดุดดีนได้เขียนจดหมายสั่งการถึง อามีร อะหมัด ฮากิม อัรดีบีล บุตรชายของเขาว่า ให้ปฎิบัติกับชาวเมืองอัรดีบีลให้ดีที่สุดถึงขนาดที่ว่า เชคซอฟีย์พึงพอใจ

เชคซอฟีย์เป็นบุตรชายของชาวไร่ชาวนา ท่านเกิดในปี 650 ฮ.ศ ในหมู่บ้าน Kalkhoran ซึ่งตั้งอยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของอัรดีบีล

เมื่อตอนเป็นเด็ก เชคซอฟีย์ ให้ความสนใจเป็นพิเศษกับเรื่องราวศาสนา ท่านท่องจำอัลกุรอานตั้งแต่เยาว์วัย  ในขณะที่กำลังศึกษาเล่าเรียนวิชาพื้นฐาน ท่านได้ฝึกฝนบำเพ็ญตนอย่างเคร่งครัด  บางครั้งท่านนมาซอิบาดัตใกล้หลุมฝังร่างของเชค ฟัรจ์ อัรดีบิลี และบางครั้งท่านนั่งที่หลุมฝังร่างของเชคอบูซะอีด อัรดีบิลี

ภรรยาคนแรกของเชคซอฟีย์ นามว่า บีบี ฟาติมะห์ เป็นบุตรสาวของเชค ซอเฮ็ด กีลอนีย์  มีบุตรชายสามคนชื่อ มุห์ยิดดีน (เสียชีวิต 724 ฮ.ศ), ศ็อดรุดดีน มูซา (เสียชีวิต 794 ฮ.ศ) และอบู ซะอีด   บรรพบุรุษของมารดาของราชวงศ์ Safavid ก็คือ ซอเฮ็ด กีลอนี ซึ่งหมายถึง เชคซอฟีย์   ภรรยาคนที่สองของท่านคือ บุตรสาวของ อาคีสุไลมาน กุลคุลอเนะห์และมีบุตรชายสองคนชื่อ อาลาอุดดีน และ ชาราฟุดดีน  กษัตริย์ Safavid สืบเชื้อสายมาจาก ศ็อดรุดดีน บุตรชายคนที่สองของ เชคซอฟีย์

เชคซอฟีย์ เริ่มศึกษาเล่าเรียนในเมืองอัรดีบีล เมื่อท่านไม่พบนักวิชากาของเมืองนั้นอีก ท่านก็มองหาชายชราที่จะอบรมสั่งสอนท่าน  เมื่อท่านได้ยินว่า เชคนะญีบุดดีน นักวิชาการที่มีชื่อเสียงและผู้บรรลุธรรมอยู่ที่เมือง ชีรอซ ท่านได้เดินทางไปที่ชีรอซ แต่เมื่อท่านถึงชีรอซ เชคนะญีบุดดีนได้เสียชีวิตแล้ว ว่ากันว่า ท่านได้พบกับซะอ์ดี  ชีรอซี ณ เมืองชีราซ

หนังสือชื่อ Qura’a เป็นผลงานของเชคซอฟีย์เช่นกัน เชคซอฟีย์ อ่านบทกวีภาษาเปอร์เซียที่มีสำเนียงของกีลอน ซึ่งมีเพียงไม่กี่บทที่ยังคงหลงเหลืออยู่

ในช่วงบั้นปลายชีวิต เชคซอฟีย์ได้ไปประกอบพิธีฮัจญ์ ก่อนออกเดินทาง ท่านได้แต่งตั้งบุตรชายของท่าน ศ็อดรุดดีน เป็นตัวแทนของท่าน ท่านล้มป่วยระหว่างทางกลับจากพิธีฮัจญ์  หลังจากป่วยอยู่ 12 วัน ในเช้าวันจันทร์ที่ 12 มุฮัรรอม ฮ.ศ. 735 ได้เสียชีวิตที่เมืองอัรเดบีลด้วยวัย 85 ปี  ลูกๆ ของท่านโดยเฉพาะราชวงศ์ Safavid ได้สร้างอาคารอันงดงามเหนือหลุมศพของท่าน ซึ่งปัจจุบันเป็นที่รู้จักในนามสุสาน เชค ซอฟียุดดีน อัรดีบิลี ซึ่งถือว่าเป็นหนึ่งในอาคารทางประวัติศาสตร์อันงดงามของอิหร่าน