آیینه دوزی
ศิลปะ หัตกรรม

آیینه دوزی

هنر نساجی و بافندگی و بالاخص تزیینات بافته ها در سه تمدن بزرگ شرق یعنی موهنجودارو – هارپا (Harappa)و گندها را قدمت زیادی دارد. این هنر بعدها توسط هنرمندان مغول به اوج درخشش خودش می رسد و تا امروز ادامه پیدا می كند. منطقه بلوچستان پاکستان از دیر باز مركز بهترین كارهای سوزن دوزی و قلاب دوزی و سایر دوخت های دستی است. در میان كلیه صنایع هنری ریسندگی قدیمی ترین و با اهمیت ترین هنر پاکستان یبه حساب می آمده است در قرن هایی كه سلاطین دهلی و سپس مغولستان در شبه قاره ساکن یودند اوج ترقی و پیشرفت كارهای دستی ابریشمی و كتانی بود . بهترین پارچه های جاز-دیبا-حریر- اطلس كین خواب – شین باف- شیرین باف بیرامی- شوشتری- تبریزی – گل باقالی و دیگر اقلام پارچه در این سرزمین از زمان های دور تا به امروز تولید می گردد. بطور مشابه صنایع هنری بسیار پیشرفته از قبیل ملیله دوزی- نقره دوزی و قلاب دوزی از زمان صنعت كاری مغول به ارث رسیده است كه از میان آنها می توان به زردوزی – گلابتون – كرچوب (نوعی آیینه دوزی به روی لباس) سلما ستاره- كشیده كاری و گوتا كاری اشاره نمود. چكنا كاری یك نوع پارچه پشت چرم است كه از آینه و كریستال یرای تزیین آن استفاده می شود كه به ترتیب نیز معروف است. آینه دوزی به روی لباس در سند و بلوچستان به عنوان یكی از بهترین صنایع دستی انواع صنایع دستی محسوب می شود كه یه نامهای گاج- كارموچ- میتی و بلوچ معروفند. به نظرر می رسد هنر آینه دوزی از ایالت بلوچستان پاکستان به سیستان ما راه پیدا كرده است و در آن با فرهنگ بومی ما مختلط شده است. این هنر در ایران دوره صفوی(Safavid period) به اوج خودش می رسد. هنر آینه كاری و دركل هنرهایی كه به عامه مردم اختصاص دارند از آن جهت بسیار حائز اهمیت . هستند كه بی واسطه تر و شفاف تر فرهنگ مردم را منتقل می كنند و در مقایسه با معماری و نقاشی و هنرهای سفارشی هنرمند را در ارائه خواست ها و درونیاتشان آزادتر گذاشته اند. دوختن آئینه های كوچك با فواصل متفاوت یا یکسان برروی لباسهای محلی ، جلیقه ، كمربند وآویزهای دیواری با نخ های الوان را آئینه دوزی می گویند. آئینه دوزی گاهی با ابریشم دوزی ، قیطان دوزی و بخیه های تزئینی همراه است. آن هنری كه به آینه دوزی شهرت دارد نه تنها دوختن آینه بر روی پارچه است بلكه در اصل مواد متنوع و رنگارنگ و درخشان دیگری نظیر پولك و … را هم در بر می گیرد. آینه دوزی به سكه دوزی و دكمه دوزی نیز شهرت دارد. این هنر به صورت زیبایی در استان سیستان وبلوچستان دوخته می شود و هنرمندان سیستانی همراه آینه دوزی از خرمهره ، قیطان ، دكمه و منجوق به اشكال مختلف استفاده می كنند و آینه دوزی گاهی با سوزن دوزی های دیگر همراه است.