ประวัติของศิลปะการแกะสลักหิน ย้อนไปได้ถึง ประมาณ 4,500 ปีก่อนคริสตกาล และการค้นพบภาชนะจากหินแสดงให้เห็นว่า ในช่วงเวลานั้น การแกะสลักวัตถุเพื่อใช้ในชีวิตประจำวันและของตกแต่งจาก หินสีเขียวในแคว้นเคอร์มาน เป็นสิ่งที่แพร่หลาย และจนถึงทุกวันนี้ หินประเภทนี้ยังคงถูกขุดและส่งไปยังเมืองมัชฮัด
โดยทั่วไปต้องกล่าวว่า ในอิหร่านโบราณ การแกะสลักหินส่วนใหญ่มุ่งเน้นที่การผลิตเครื่องมือการเกษตร อาวุธล่าสัตว์ และเครื่องมือสำหรับถลกหนังสัตว์ สิ่งของหินที่ค้นพบจาก ถ้ำเคมาร์บันด์และถ้ำฮูโต ใกล้เมือง เบห์ชาร์ ซึ่งมีอายุระหว่าง 11,000 ถึง 8,000 ปีก่อนคริสตกาล ก็เป็นหลักฐานที่ชี้ถึงเรื่องนี้เช่นกัน
หินยังมีบทบาทอย่างสำคัญในงานก่อสร้างอาคารทางประวัติศาสตร์และโบราณสถาน ตัวอย่างเช่น พระราชวังต่าง ๆ ใน ยุคอะคีเมนิด และงานแกะสลักหินใน ยุคซาซาเนียน
นครเปอร์เซโปลิส เป็นตัวอย่างที่เด่นชัดของงานหินในยุคอะคีเมนิดซึ่งจากห้องเก็บสมบัติ 2 ห้องในที่นั่น ได้มีการค้นพบ ภาชนะหินกว่า 600 ชิ้น ทั้งที่สมบูรณ์และแตกหัก
ในยุคพาร์เธียน งานหินก็ยังคงเป็นที่นิยม โดยมีตัวอย่างให้เห็นที่บีสโดน ใต้ภาพแกะสลักใหญ่ของพระเจ้าดาไรอุส ซึ่งต่อมาได้มีการสกัดเว้าเข้าไปทำให้ภาพเดิมเกือบหายไป
งานหินในยุค ซาซาเนียน แสดงให้เห็นผ่าน ลวดลายแกะสลักนูนต่ำบนหินใหญ่ ซึ่งส่วนใหญ่พบตามเชิงเขาในแคว้นฟาร์ส
ตัวอย่างงานหินมากมายที่ยังคงอยู่ในพิพิธภัณฑ์ทั่วโลกแสดงให้เห็นถึง คุณค่าของศิลปะการแกะหินในยุคอิสลาม เช่น
- หลุมศพหิน ที่สร้างขึ้นในปี ฮ.ศ. 532 (ค.ศ. 1138) ซึ่งปัจจุบันจัดแสดงอยู่ใน พิพิธภัณฑ์ศิลปะบอสตัน ตกแต่งด้วยลวดลายบ้านเรือนและอักษรต่าง ๆ
- ตัวอย่างหินอ่อนที่เก็บรักษาอยู่ใน พิพิธภัณฑ์เมโทรโพลิแทนในนิวยอร์ก ก็เป็นอีกหนึ่งหลักฐานสำคัญ
แม้นักวิชาการบางคนและนักโบราณคดีจะมองว่า อิหร่านคือดินแดนแห่งหิน เพราะมีแหล่งแร่หินมากมาย เช่น
- หินอ่อน
- หินสีน้ำผึ้ง
- หินดำ
- หินจากวิชยัซดี
- หินซูมัก
- หินปูน
- หินไมกา
แต่ก็ต้องยอมรับว่า แม้จะมีแหล่งหินอุดมสมบูรณ์ หินกลับมีบทบาทรองในสถาปัตยกรรมและศิลปะของอิหร่าน ซึ่งอาจเป็นเพราะ ดินเหนียวและเซรามิกที่ขึ้นรูปง่ายกว่า และสอดคล้องกับรสนิยมของชาวอิหร่านมากกว่า
ปัจจุบัน: ศูนย์กลางหลักของงานแกะสลักหินในอิหร่าน
- เมืองกุม 2. เมืองมัชฮัด
ในสองเมืองนี้ มีผู้คนจำนวนหนึ่งที่ทำงานในกระบวนการต่าง ๆ ของการผลิตหิน ได้แก่
- การขุดหิน
- การตัดหิน
- การแกะสลัก
- การแกะลวดลายบนหิน
ในมัชฮัดช่างหินใช้หินหลายประเภท เช่น
- หินอ่อน
- หินทนไฟ
- หินดำ
- หินเหลือง
- หินแดง
- หินขาว
หินดำจากมัชฮัด เป็นที่นิยมสูงสุด (คิดเป็น ประมาณ 70% ของการใช้งาน) เพราะราคาถูกและสามารถแกะสลักได้ง่าย
หินเขียวจากเคอร์มาน ราคาแพงและต้องใช้เวลาในการผลิตนาน จึงนิยมใช้เฉพาะในงานตกแต่งพิเศษเท่านั้น
ในเมืองกุม ช่างหินใช้ หินอาลาบาสเตอร์ สำหรับทำผลิตภัณฑ์
นอกจากนี้ ช่างหินในทั้งสองเมืองยังใช้ วัสดุประกอบอื่น ๆ เช่น
- ปูนปลาสเตอร์
- กาวสำหรับหิน
- สี
- น้ำยาเคลือบเงา
เครื่องมือที่ใช้ในงานหินส่วนใหญ่เรียบง่ายและพื้นฐาน ได้แก่
- ล้อเจียรหิน
- ใบมีดเพชร
- วงเวียน
- สิ่วเหล็ก
- ตะไบ
- เลื่อย
- และเครื่องมืออื่น ๆ