ซัยยิด อบุ้ลกอเซ็ม กาชานีย์ (เกิดในปี 1264 ในกรุงเตหะราน – เสียชีวิต 23 อิสฟัน 1340 ในกรุงเตหะราน) เป็นนักการศาสนาของชีอะฮ์และนักเคลื่อนไหวทางการเมืองในช่วงทศวรรษที่ 20 และต้นทศวรรษที่ 30
ชีวประวัติ
ซัยยิด อบุ้ลกอเซ็ม บุตรชายของซัยยิด มุสตาฟา บุตรชายของซัยยิด ฮูเซน กาชานีย์ เกิดในปี 1264 การศึกษาระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา เขาออกเดินทางจากเตหะรานเมื่ออายุ 15 หรือ 16 ปี พร้อมกับบิดาของเขาไปอิรัก จากนั้นไปที่มักกะห์เพื่อที่จะทำฮัจญ์ หลังจากประกอบพิธีฮัจญ์แล้ว เขาก็กลับไปที่กุโบร์บาเกียะ เขาตั้งรกรากอยู่ในเมืองนะญัฟประเทศอิรัก ซัยยิด อบุ้ลกอเซ็มเรียนรู้วิชาการจากบิดาของเขา เช่นเดียวกับอยาตุลลอฮ์ มีร์ซา คาลิล เตห์รานี และออคูนด์ มุลลาฮ์ กาเซ็ม โคโรซานีย์
ตลอดชีวิตของซัยยิด อบุ้ลกอเซ็มเขาต่อสู้และต่อต้านอังกฤษโดยมีพื้นฐานมาจากการยึดครองบัศเราะห์เมืองหนึ่งของอิรักในเดือนพฤศจิกายน ปี 1914 ยึดครองกัรบาลาและนะญัฟ ในปลายปี 1917 กาชานีย์ เข้าร่วมสงครามต่อต้านอังกฤษ ในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง เมื่อกองทัพอังกฤษโจมตีอิรัก นักวิชาการผู้ยิ่งใหญ่ได้ออกฟัตวาสำหรับญิฮาด กองกำลังของชาติต่างลุกขึ้นภายใต้การนำของนักการศาสนา ไม่ว่าจะเป็นบิดาของอยาตุลลอฮ์ ซัยยิด อบุ้ลกอเซ็ม ตัวเขาเอง และญิฮาดนี้กินเวลาสิบสี่เดือน ประมาณปี 1285 มีการก่อตั้งขบวนการรัฐธรรมนูญของอิหร่าน แม้ว่าเขาจะไม่ได้อยู่ในอิหร่าน และไม่ได้เข้าร่วมขบวนการโดยตรง แต่เขาก็ยังดำรงตำแหน่งเป็นที่ปรึกษาของออคูนด์ โคโรซานีย์มีการลงนามข้อตกลงในปี 1919 อยาตุลลอฮ์ กาชานีย์ร่วมมือกับนักวิชาการระดับสูงและชนเผ่าอาหรับต่างต่อต้านข้อตกลงนี้ และออกฟัตวาญิฮาด และต่อสู้กับกองกำลังนักล่าอาณานิคม
ในปี 1920 ประชาชนชาวอิรักได้เริ่มดำเนินการต่อต้านการยึดครองประเทศของตนอย่างเต็มที่ภายใต้การนำของ มีรซา มูฮัมหมัด ตะกี ชีรอซีย์ อยาตุลลอฮ์ กาชานีย์ ใช้อาวุธและต่อสู้เคียงข้างกับนักวิชาการและชาวอิรักหลายล้านคน แต่อังกฤษก็ใช้เวลาไม่นานโดยใช้กำลังทางอากาศและภาคพื้นดินทำให้กองกำลังปฏิวัติพ่ายแพ้ และเข้ายึดครองอิรัก และเซอร์เพอร์ซี ค็อกซ์ ข้าหลวงใหญ่อังกฤษในกรุงแบกแดด ได้ปล่อยตัวผู้นำการปฏิวัติทั้ง 17 คน รวมทั้งอยาตุลลอฮ์ กาชานีย์ ซึ่งเป็นหนึ่งในเงื่อนไขสันติภาพกับอิรัก
ขบวนการอุตสาหกรรมน้ำมันแห่งชาติ
กาชานีย์ มีบทบาทสำคัญในความสำเร็จของขบวนการ จุดยืนของกาชานีย์ ในเรื่องอุตสาหกรรมน้ำมันแห่งชาติเป็นแรงบันดาลใจให้นักการศาสนาเห็นชอบและสนับสนุนอุตสาหกรรมน้ำมันให้เป็นของชาติ นอกจากนี้ กาชานีย์ ยังมีบทบาทสำคัญในการถอดถอนนายกรัฐมนตรี รัซม์ ออรออ์ อีกด้วย รัฐสภาได้อนุมัติให้โอนน้ำมันเป็นของชาติ และไม่กี่เดือนต่อมา ดร.มุศ็อดดิกก็ได้รับมอบหมายให้จัดตั้งคณะรัฐมนตรี โดยให้มุศ็อดดิกเป็นนายกรัฐมนตรี
เมื่อวันที่ 21 ออซัร ปี 1330 อยาตุลลอฮ์ กาชานีย์ ได้จัดการประชุมใหญ่เพื่ออนุมัติมุศ็อดดิก ผู้บรรยายในการประชุมครั้งนี้วิพากษ์วิจารณ์ฝ่ายตรงข้ามของดร.มุศ็อดดิก เมื่อวันที่ 23 เดย์ 1330 แนวร่วมแห่งชาติได้เสนอผู้สมัครรับการเลือกตั้งทนายความในกรุงเตหะราน อยาตุลลอฮ์ กาชานีย์ ได้รับเลือกให้เป็นตัวแทนของการประชุมสมัชชาแห่งชาติครั้งที่ 17 จากเตหะรานในวันที่ 18 บะห์มันในปีเดียวกัน เมื่อรัฐบาลของ มุศ็อดดิก ประสบปัญหาทางเศรษฐกิจและเริ่มขายพันธบัตรสาธารณะ กาชานีย์ขอให้ประชาชนซื้อพันธบัตรของประเทศ อยาตุลลอฮ์ กาชานีย์ได้ส่งข้อความถึงประชาชนเพื่อสนับสนุนให้พวกเขาซื้อพันธบัตรโดยกล่าวว่า
วันนี้แหละ คือวันแห่งการญิฮาดของพวกคุณ พวกคุณควรทำญิฮาดด้วยการใช้จ่ายเงิน การซื้อพันธบัตรเป็นความรับผิดชอบของสมาชิกของประเทศมุสลิม
ในปี 1340 กาชานีย์ ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคต่อมลูกหมากและเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล ครอบครัวของเขาตัดสินใจส่งเขาไปเยอรมันโดยปรึกษาหารือกับรัฐบาล ได้ตัดสินใจให้นำแพทย์ชาวฝรั่งเศสที่เก่งที่สุดคนหนึ่งมาที่เตหะรานแทน หลังจากตรวจคนไข้แล้ว แพทย์ตัดสินใจว่าไม่จำเป็นต้องผ่าตัด ไม่กี่เดือนต่อมา กาชานีย์ล้มป่วยอีกครั้ง แต่คราวนี้มีอาการหลอดลมอักเสบเฉียบพลัน กษัตริย์ได้เข้ามาพบเขาที่บ้านของเขา กาชานีย์เสียชีวิตเมื่อวันที่ 23 อิสฟัน 1340 นอกจากประชาชนทั่วไปแล้ว นักการเมืองและนักการศาสนาหลายคนยังเข้าร่วมในงานศพของเขาอีกด้วย ศพถูกฝังอยู่ที่เมืองเรย์ ใกล้กับฮะรัมชาห์อับดุลอะซีม