มุกรานัส
ศิลปะ หัตกรรม

มุกรานัส

มุกรานัส หรือที่รู้จักในชื่อ “เท้ากวาง” เป็นหนึ่งในองค์ประกอบการตกแต่งทางสถาปัตยกรรมของอิหร่าน มุกรานัสเป็นรูปแบบการตกแต่งเชิงปริมาตร (สามมิติ) และลักษณะการจัดวางช่องหรือซุ้มประดับ ซึ่งมักพบอยู่ใต้โดมหรือครึ่งโดมบริเวณเฉลียงหน้าประตู ช่องทางเข้า ใต้ยอดหออะซาน เหนือเฉลียงของมัสยิด เหนือช่องจุดชี้ทิศมักกะฮ์ และในอาคารอื่นๆ
ในการก่อสร้างมุกรานัส นิยมใช้วัสดุต่างๆ เช่น อิฐ ปูนปลาสเตอร์ กระเบื้อง ไม้ หรือโลหะ โดยแต่ละชั้นของช่องซุ้มจะยื่นออกมาจากชั้นล่าง ทำให้ดูเหมือนปิดช่องหรือเชื่อมต่อกัน ช่องเหล่านี้มักประกอบด้วยลวดลายที่นูนและเว้า พร้อมการตกแต่งลวดลายที่หลากหลาย
มุกรานัสถือเป็นหนึ่งในองค์ประกอบสำคัญในการตกแต่งสถาปัตยกรรม โดยเฉพาะในอาคารศาสนา เช่น มัสยิดและสุสาน มักถูกสร้างเป็นชั้นๆ ซ้อนกัน เพื่อให้เกิดความงามทางสายตา หรือเพื่อเปลี่ยนผ่านจากรูปทรงเรขาคณิตหนึ่งไปสู่อีกรูปทรงหนึ่งอย่างกลมกลืน เดิมที มุกรานัสมีบทบาททางโครงสร้าง เช่น การรองรับโดม แต่ต่อมาได้กลายเป็นองค์ประกอบเชิงตกแต่งอย่างเต็มรูปแบบ
โดยทั่วไป มุกรานัส จะอยู่ในมุมเว้าของเพดาน แต่สามารถพบได้ตามส่วนบนของผนัง เพดาน มุมอาคาร หรือซุ้มประตู บางสถาปนิกยังใช้มุกรานัสที่ด้านหน้าอาคาร และสามารถออกแบบได้อย่างชำนาญจนไม่ทำให้อาคารรับน้ำหนักเกินหรือลดความมั่นคงของโครงสร้าง
มุกรานัส เป็นการตกแต่งที่ประกอบด้วยรูปทรงเว้า-นูนตามแบบแผน บางครั้งมีลักษณะคล้ายหินงอกห้อยลงมา ถือเป็นการตกแต่งเชิงปริมาตรอย่างหนึ่ง ซึ่งเป็นการจำลองลวดลายเรขาคณิตและงานฝีมือในศิลปะอิสลามให้อยู่ในรูปสามมิติ การใช้มุกรานัสเติบโตขึ้นอย่างมากในงานสถาปัตยกรรมอิสลาม ทั้งในอิหร่านและประเทศอิสลาม-อาหรับอื่นๆ