“นัมด์มาลี” หรือ การทำผ้าสักหลาด

“นัมด์มาลี” หรือ การทำผ้าสักหลาด เป็นศิลปะหัตถกรรมที่ได้ผลลัพธ์เป็น “นัมด์” หรือ ผ้าสักหลาด ซึ่งถือเป็นเพียงเครื่องปูพื้นชนิดเดียวที่ไม่ได้เกิดจากการทอ ประโยคนี้สะท้อนอยู่ในชื่อของศิลปะนี้เอง โดยคำว่า “นัมด์มาลี” ประกอบด้วยสองคำคือ

“นัมด์” แปลว่า ผ้าสักหลาด

“มาลี” แปลว่า การขัดถู/การถู

หมายถึง “ผ้าที่ได้จากการถู” ตามพจนานุกรมของเดห์โคดา พจนานุกรมภาษาเปอร์เซียเล่มสำคัญ คำว่า “นัมด์” หมายถึง เครื่องปูพื้นชนิดหนึ่งที่ได้จากการถูขนแกะหรือขนสัตว์อื่นๆ ให้จับตัวกันแน่น ในกระบวนการ นัมด์มาลี เครื่องมือที่ใช้มีเพียงแค่ น้ำร้อน และ แรงจากร่างกายของช่างฝีมือ ไม่ใช้เครื่องมือทอแต่อย่างใด

หลักการของนัมด์มาลีคือ การใช้ แรงกด ความชื้น และความร้อน เพื่อทำให้เส้นใยขนแกะพันกันจนกลายเป็นเนื้อผ้าสักหลาด โดยไม่ต้องผ่านการทอ

คุณสมบัติสำคัญของขนแกะที่ทำให้งานนี้เกิดขึ้นได้คือ 1.การม้วนตัวได้ของเส้นใย   2.ความสามารถในการยึดติดเป็นแผ่นเมื่อถูกแรงเสียดทานและความร้อน

ขนแกะที่ใช้ในงานนัมด์มาลีเป็น ขนแกะฤดูใบไม้ผลิ (ขนแกะในช่วงต้นปี) ซึ่งมีเส้นใยยาวและเหมาะสำหรับการผลิตผ้าสักหลาด เพื่อให้ได้คุณภาพที่ดีขึ้น ช่างอาจเติม สบู่ หรือ ไข่แดง ลงในกระบวนการด้วย

แม้ว่า ปริมาณขนแกะที่ใช้ต่อหนึ่งตารางเมตรของผ้าสักหลาดจะใกล้เคียงกับการทอพรม แต่เนื่องจากการผลิตผ้าสักหลาดใช้เวลาน้อยกว่ามาก (ประมาณ หนึ่งวัน) ราคาจึงถูกกว่าอย่างชัดเจน

โดยทั่วไป ช่างทำผ้าสักหลาดจะเริ่มทำงานตั้งแต่ ต้นเดือนฟัรวัร์ดีน (เดือนที่1ของอิหร่าน) และสิ้นสุดในช่วง ปลายเดือนเมห์ร (เดือนที่7ของอิหร่าน) เพราะ ขนแกะครึ่งปีแรก ถือว่าเป็นขนที่มีคุณภาพดีที่สุด

สุดท้าย ขนแกะจากแกะถือเป็นวัตถุดิบหลักสำคัญที่สุดในการทำผ้าสักหลาด หาก ขนแกะไม่มีคุณสมบัติเฉพาะนี้ ก็อาจจะไม่สามารถผลิตผ้าสักหลาดได้เลย